Sözleşmeli Tarım Kredisine değinmeden önce tarımda sözleşmeli üretimin ne olduğuna bakmak gerekmektedir. “Tarımda Sözleşmeli Üretim Modeli” alıcı/sanayici/toplayıcı ile üretici çiftçi arasında hangi ürünün ekiminin, dikiminin yapılacağına dair firmaların elde edeceği ürünü üretici ile ortak olarak belirlediği koşullarda almayı garanti ederek imzaladığı üretim ve pazarlama modeline denilmektedir.
Tarım ve Orman Bakanlığının “Sözleşmeli Üretim ile ilgili Usûl ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” adıyla çıktığı duyuruda sözleşmeli üretim modelinin amacı, kapsamı, dayanağı ve tanımlamaları açıklanmıştır. Burada belirtilene göre gerçekleştirilecek sözleşmede yer alan hususlar belirlenir.
İçindekiler
Sözleşmeli Tarım Kredisi’nde Takas Bank
Sözleşmeli üretim modelinin 1990’lı yıllarda yaygınlaşmaya başladığını ve şeker pancarı ile denendiğini biliyoruz. Şimdi kamu bankalarının da destek sağlamasının ardından makro çerçevede tarımsal üretimin peşinde olan üretici firmalardan dolayı küçük çiftçiler olumsuz sonuç yaşamaya başlamıştır. Bundan dolayı bu üretim Sözleşmeli Tarım Kredisi modelinin tamamen yayılması gerekmekte ve imzalanan sözleşmelerde yalnızca üretici firmaların koşulları belirlediği anlaşmaların önüne geçilmelidir.
Sözleşmeden cayma konusunda yönetmeliğin içindeki açıklıkların giderilmesi için Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği “Takas Bank” gibi sistemler kurulması gerekliliğine değinmiştir. Bununla birlikte küçük işletmelerin piyasa da ezilmesinin engelleneceği amacı taşımaktadır.
Türkiye de bu sözleşmeli üretim modeli özelikle Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgesinde oldukça yaygındır. Bu bölgelerdeki sanayi tipi tarımsal üretim diğer bölgelerde de başlangıç aşamasındadır. Giderek yaygınlaşması adına kamu bankaları ile özel sektör bankaları talepkâr firma adına üretim gerçekleştiren çiftçi ve işletmelere üretim kısmında ekim-dikim, ilaçlama, sulama, hasat dönemlerinden birinde doğacak maddi ihtiyaçlarını karşılaması adına finansman desteği sağlamaktadır. Bu finansmanı bankalar doğrudan ürünü kullanacak şirkete de pazarlama gibi süreçlerinde gerekecek ihtiyaçlarda da sağlamaktadır.
Sözleşmeli Tarım Kredisi Üretim Modeli
Sözleşmeli Tarım Kredisi Modeli, Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği (Tarım Kredi) ve iştirakleriyle birlikte uygulanmaktadır. 2019 yılı itibarıyla yıllık 400.000.000 TL sözleşmeli üretim hacmini giderek artırma hedeflenmiştir. 2020 yılında Covid-19 Salgını süreci yaşanmamış olsaydı bu üretim hedefi 1 Milyar TL’ye çıkartılmıştı. Bu üretim modeli kapsamında arpa, buğday, mısır, ayçiçeği, kuru üzüm gibi 300’e yakın çeşit tarımsal ürün üretilmektedir. Çiftçiler açısından üreteceği ürünün planlamasını tohum alım sürecinden itibaren yapmakta oldukları bu üretim modelinde piyasada beklenen ürün miktarı tahminleri üzerinden gıda fiyatlarında öngörülemez artışların önüne geçilebilmektedir.
Hem üretici, hem alıcı hem tüketici açısından idealize edilmeye çalışılan Sözleşmeli Üretim Modelleri bankalar tarafından çıkartılan kredilerle desteklenmektedir. Üreticiler bu sözleşmeli modele geçerek kendilerine ait olan masraf kalemlerini alıcı firmaya devretmiştir. Lojistik maliyetlerinden, yurtiçi veya yurtdışı pazarlara giriş risklerinden ve bunları yönetme problemlerinden sıyrılan çiftçiler, alıcı firma ile imzaladığı sözleşmeye göre planlamalarını yapmaktadır. Alıcının bu isteklerini karşılamakla yükümlü tutulmaktadır.
Sözleşmeli Üretim Kredisi Almak İçin Gereken Belgeler
- Gerçek ve tüzel kişilerden kabul edilen başvurularda nüfus cüzdanı ile başvuru başlatılır.
- Tüzel kişilerde bağlı olunan oda kayıt belgesi, vergi levhası, tüzel kişilik ana sözleşmesinin yayınlandığı Ticaret Sicili Gazetesi istenmektedir.
- Üretici çiftçinin Çiftçi Belgesi veya Çiftçi Kayıt Sistemi Belgesine sahip olması gerekmektedir.
- Tarımsal işletmesini belgelendirebileceği tapu kaydı, kira kontratı gibi belgeler talep edilmektedir.
- Kredi tutarına göre krediye karşılık talep edilmesi halinde gösterilecek teminatların belgeleri hazır bulundurulmalıdır.
- Üretici çiftçinin faaliyetlerini gösteren son yıllarına ait bilanço ve gelir tablosu gerekmektedir.
Sözleşmeli Tarım Kredisinde banka şubelerinden yapılan başvurulardaki görüşme esnasında vade süresi ve faiz oranı belirlenebilmektedir. Üretici çiftçilerin belirttiği hasat döneminde tek seferde veya belirlenen vade tutarınca geri ödemeler gerçekleştirilebilmektedir.
